books

Literature
Novels
French Literature

Books like Gobseck

Gobseck

Στα 1816 ο δεκαεπτάχρονος Balzac μπήκε ως μαθητευόμενος στο δικηγορικό γραφείο του κυρίου Guyonnet de Merville, που υπήρξε ένας τίμιος και ακέραιος άνθρωπος και που, χωρίς να το επιδιώξει, αποτέλεσε πηγή εμπνευσης τόσο για τον θεατρικό συγγραφέα Eugène Scribe, (τον εβαλε να πρωταγωνιστεί στο έργο του Τα ενδοτερα του δικηγορικού γραφείου ή Ο ανακριτής και ο δικηγόρος με το όνομα Derville) όσο και για τον ίδιο τον Balzac, οποίος διατήρησε το ίδιο επινοημένο όνομα. 'Ετσι εδώ, σε ετούτη τη νουβέλα, με τίτλο Gobseck, είναι ο δικηγόρος Derville που αφηγείται την ιστορία του ιδιόρρυθμου, μισανθρώπου τοκογλύφου που δίνει το όνομα του στον τίτλο. Μέσα από διαδοχικές επεξεργασίες, το έργο, δημοσιεύτηκε αρχικά με τον τίτλο L'Usurier στο περιοδικο La Mode στα 1830 μετα στην συλλογή Scènes de la vie privée. Tome 1 par M. de Balzac στα 1832 με τον τίτλο Les Dangers de l'inconduite κι αργότερα, στα 1835 ο τίτλος μεταλλάχθηκε σε Papa Gobseck και τελικά πήρε την τελική του μορφή, Gobseck, στα 1842. Ανάμεσα στην έκδοση του 1832 και την τελική, όπου μπόρεσα να συγκρίνω, υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Η κόμισσα de Grandlieu και η κόρη της, η Camille, καθώς και ο Ernest de Restaud και φυσικά ο ίδιος Gobseck παραμένουν ως έχουν, ωστόσο ο Derville παρουσιάζεται απλώς ως ο L'avoué (ο δικηγόρος), η κόμισσα Anastasie de Restaud (κόρη του Goriot και ερωμένη του Maxime de Trailles) αναφέρεται ως Emilie και ο εραστής της παραμένει ανώνυμος, και δεν υπάρχει καμία αναφορά στην la Torpille η οποία στο μεταγενέστερο κείμενο θα παρουσιαστεί ως κόρη της ανιψιάς του Gobseck. Η τελευταία σκηνή στο δωμάτιο του ήρωα παραλείπεται (και είναι μία σκηνή μεγαλειώδης μέσα στην ολοκληρωτική φρίκη της) και αρχικά το έργο κλείνει με μια αινιγματική φράση του γέρου τοκογλύφου, που εκφράζει τον κυνισμό του. Όπως και να έχει ο κεντρικός χαρακτήρας του τοκογλύφου κατάφερε να ασκήσει επάνω μου μια νοσηρή γοητεία. Ο Jean-Esther van Gobseck ή papa Gobseck, όπως τον φωνάζουν όλοι, διαθέτει μια ιδιόρρυθμη και αξιοπερίεργη προσωπικότητα. Λίγα πράγματα είναι γνωστά από το σκοτεινό παρελθόν του. Αλλά κυρίως είναι η κοσμοθεωρία του που συμβάλλει στην ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα του. Γεννημένος στα 1740 είναι ήδη 76 ετών όταν γνωρίζεται με τον νεαρό δικηγόρο: "Το πρόσωπό του έμοιαζε με θαμπό ασήμι. Είχε γκρίζα μαλλιά, στιλπνά και καλοχτενισμένα. Τα χαρακτηριστικά του έμοιαζαν με μπρούντζινο εκμαγείο. Ακόμα κι ίδιος ο Ταλεϋράνδος έδειχνε λιγότερο απαθής από αυτόν εδώ τον δανειστή. Ένα ζευγάρι κίτρινα μάτια, κίτρινα σαν της νυφίτσας, χωρίς βλεφαρίδες, πρόβαλλαν μέσα από μια παλιομοδίτικη, φθαρμένη σκούφια, σαν να φοβούνταν το φως. Είχε τα λεπτά χείλη που βλέπει κάποιος στους πίνακες του Rembrandt και του Metsu, όποτε εκείνοι ζωγράφιζαν αλχημιστές ή ηλικιωμένους άνδρες, και μια μύτη τόσο σουβλερή που θύμιζε τρυπάνι. Η φωνή του ήταν εξαιρετικά χαμηλή. Πάντα μιλούσε με γλυκύτητα. Ποτέ δεν ανέβαζε τους τόνους. Η ηλικία του ήταν ένα μυστήριο. Κανείς δεν μπορούσε να πει αν είχε γεράσει πριν την ώρα του ή, κάνοντας οικονομία στη νιότη, είχε αρκετή για να του φτάσει για μια ολάκερη ζωή". Νόθο παιδί ενός Ολλανδού και μιας Εβραίας από τις Κάτω Χώρες μπάρκαρε ως καμαρότος σε ένα εμπορικό πλοίο για τις Ανατολικές Ινδίες, κι εκεί έζησε για περίπου είκοσι χρόνια. Ασχολήθηκε ανάμεσα σε άλλα με την πειρατεία, κατέληξε ως χρυσοθήρας στην Νότια Αμερική και αναμείχθηκε ως κατάσκοπος στον Πόλεμο της Αμερικάνικης Ανεξαρτησίας. Καταλήγει ως τοκογλύφος στο Παρίσι. Ζει μια ζωή μέσα σε μια φαινομενική στέρηση, ωστόσο όταν γνωρίζει αρκετά καλά τον νεαρό δικηγόρο ώστε να τον εμπιστευτεί (με το αζημίωτο) του αποκαλύπτει:"Τίποτα δεν μένει κρυμμένο από εμένα. Κανένας δεν αρνείται το παραμικρό σε εκείνον που κατέχει τα σχοινιά του πουγκιού και μπορεί να τα ανοίγει ή να τα σφίγγει κατά το κέφι του. Είμαι τόσο πλούσιος που μπορώ να εξαγοράσω τις συνειδήσεις των υπουργών, χρησιμοποιώντας τους υπαλλήλους ή τις ερωμένες τους. Δεν είναι λοιπόν αυτό από μόνο του Εξουσία; Μπορώ να έχω τις ωραιότερες γυναίκες, να δεχτώ τα απαλότερα χάδια. Δεν είναι αυτό Ηδονή; Και μήπως ολάκερη η κοινωνική οικονομία της εποχής μας δεν στηρίζεται επάνω σε αυτές ακριβώς τις δύο αξίες της Εξουσίας και της Ηδονής; Υπάρχουν συνολικά δέκα άνθρωποι στο Παρίσι μαζί με εμένα, σιωπηλοί και άγνωστοι βασιλιάδες που ορίζουμε τα πεπρωμένα σας. Τί είναι η ζωή πέρα από μια μηχανή που κινείται με τη δύναμη του χρήματος; Να το θυμάσαι καλά αυτό, μην συγχέεις τα μέσα με τα αποτελέσματα. Η ψυχή δεν μπορεί να διαχωριστεί από τις αισθήσεις και το πνεύμα από την ύλη. Ο Χρυσός είναι η πνευματική βάση της σημερινής κοινωνίας. Εμάς τους δέκα μας ενώνει το κοινό συμφέρον". Η ανατροπή και το ενδιαφέρον σε αυτήν την υπόθεση είναι πως ενώ κάποιος, μέσα από όλα αυτά, θα υπέθετε πως ο Gobseck είναι ο κακός της υπόθεσης, στην πραγματικότητα δεν είναι. Καθώς ο νεαρός δικηγόρος δένεται ολοένα και περισσότερο μαζί του, φτάνει να δει μέσα στη ψυχή του κάποιες ποιότητες που δεν διακρίνονται εκ πρώτης όψεως, κάποια χαρακτηριστικά που μένουν καλά κρυμμένα κάτω από το απαθές προσωπείο. Είναι μισάνθρωπος αλλά πάνω από όλα είναι ένας φιλόσοφος. Ένας φιλοσοφος της ανθρώπινης ύπαρξης που εξασκεί τα δόγματά του επάνω στους άλλους. Δεν τρέφεται από τις ανθρώπινες αδυναμίες αλλά τις διαχειρίζεται για το όφελός του, επειδή γνωρίζει τον τρόπο. Στην ουσία όσοι έρχονται σε αυτόν χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που είναι ήδη από χέρι χαμένοι, οπότε η παρέμβασή του δεν συμβάλλει περισσότερο στην ήδη προδιαγεγραμμένη καταστροφική τους πορεία, και σε αυτούς που έχουν ταλέντα και όρεξη για δουλειά αλλά τους λείπει το κεφάλαιο. Αυτοί οι δεύτεροι... δεν κινδυνεύουν από τον Gobseck. Δεν θα τους χαρίσει τίποτα. Θα πάρει πίσω ό,τι του αναλογεί με τόκο. Αλλά δεν θα τους καταπιεί. Για τους δεύτερους λειτουργεί απλώς ως ανεπίσημος τραπεζίτης και επενδύει στην εργατικότητα και στις ικανότητές τους. Οπότε όλοι βγαίνουν κερδισμένοι;Ένα υπέροχο έργο και ειδικά εκείνη η τελευταία σκηνή με στοίχειωσε. Η αμύθητη περιουσία του γέρου τοκογλύφου, η μανία του να συσσωρεύει, να κατέχει, είναι από μόνη της μια μορφή τρέλας η οποία ωστόσο έχει τη δική της λογική. Όλα τα αγαθά που μαζεύει δεν τα απολαμβάνει σε επίπεδο υλικό, δεν καταναλώνει, τα αποθηκεύει και τα διακινεί με σκοπό πάντα το κέρδος. Απώτερος σκόπος η εξουσία, να ελέγχει τις ζωές των άλλων, να τιμωρεί και να δικαιώνει σαν μικρός θεός. Να λοιπόν πώς ο Balzac κάνει το πορτραίτο των θεών της σύχρονης εποχής: Οι κεφαλαιούχοι, οι καπιταλιστές. Ακόμα κι όταν κανένας δεν τους γνωρίζει, δεν παύει να είναι αυτοί που ελέγχουν την καθημερινότητα του βίου μας. Όλοι κρεμόμαστε από τα σχοινιά του πουγκιού του Gobseck.Γι' αυτό μου αρέσει και απολαμβάνω να διαβάζω ρεαλιστική λογοτεχνία. Ακόμα κι αν ήταν δυνατό να αλλάξουμε αυτόν τον κόσμο, αυτό δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, εαν πρώτα δεν προβαίναμε στην κατανόησή του. Και είναι φοβερός ο τρόπος που οι ρεαλιστές λογοτέχνες φωτίζουν ακόμα και τις πιο σκιώδεις και άγνωστες πλευρές της ανθρώπινης πραγματικότητας.

Filter by:

Cross-category suggestions

Filter by:

Filter by:

Filter by:

Filter by:

Filter by:

Filter by:

Filter by: